آلزایمر نوعی زوال عقل است که فقط یک اصطلاح کلی برای توصیف از دست دادن حافظه، زبان، حل مسئله و سایر توانایی‌های تفکر استفاده می‌شود. به طور خاص، یک بیماری پیش رونده و تخریب کننده عصبی است که با از دست دادن حافظه، همراه با مهارت‌های اساسی زندگی مانند غذا خوردن، حمام کردن، صحبت کردن و غیره طبقه بندی می‌شود.
با وجود شیوع آن و میزان تحقیقات در مورد این بیماری، هنوز چیزهای زیادی در مورد این بیماری وجود دارد که نامشخص است. به استثنای آلزایمر زودرس، این بیماری به احتمال زیاد توسط ترکیبی از افزایش سن و عوامل ژنتیکی، محیطی و شیوه زندگی ایجاد می‌شود. به مناسبت روز جهانی آلزایمر یعنی ۲۱ سپتامبر برابر با ۳۰ شهریور آقای دکتر سرژیک آزاریانس متخصص داخلی مغز و اعصاب در این مطلب سایت بیمارستان تهران در مورد این بیماری به صورت کامل توضیح خواهند داد.
ارتباط آلزایمر و افزایش سن
بیماری آلزایمر جزء طبیعی پیری نیست اما افزایش سن یکی از عوامل اصلی بروز آن است. اغلب افرادی که مبتلا هستند حدود سنی 65 سال به بالا را دارند. علائم این بیماری می‌تواند برای اولین بار پس از 60 سالگی ظاهر شود و خطر ابتلا به آن با افزایش سن افزایش می‌یابد.
افراد جوان ممکن است به این بیماری مبتلا شوند، اما کمتر شایع است. در این صورت آلزایمر زودرس در نظر گرفته می‌شود. افراد مبتلا در سنین پایین می‌توانند در مراحل اولیه، میانی یا اواخر بیماری باشند.
آلزایمر به عنوان یک بیماری پیشرونده شناخته شده و با گذشت زمان شدید‌تر می‌شود. به همین دلیل طی چند سال علائم زوال عقل در افراد مبتلا بیشتر می‌شود. در مراحل اولیه ابتلا به این بیماری، از دست دادن حافظه بسیار خفیف است، اما در مراحل پایانی افراد ممکن است توانایی ادامه مکالمه و واکنش به محیط خود را از دست بدهند.
تاثیر آلزایمر بر مغز
تغییرات میکروسکوپی در مغز خیلی قبل از اولین علائم از دست دادن حافظه شروع می‌شود. مغز دارای 100 میلیارد سلول عصبی (نورون) است. هر سلول عصبی با بسیاری دیگر ارتباط برقرار می‌کند تا شبکه‌های ارتباطی را تشکیل دهد.
دانشمندان بر این باورند که بیماری آلزایمر از عملکرد خوب بخش‌هایی از سلول جلوگیری می‌کند. درست مانند یک کارخانه واقعی، خرابی در بخشی از یک سیستم باعث ایجاد مشکلات در قسمت‌های دیگر می‌شود. با گسترش آسیب، سلول‌ها توانایی خود را برای انجام وظایف از دست می‌دهند و در نهایت می‌میرند. این امر باعث ایجاد تغییرات غیرقابل برگشت در مغز می‌شوند. در نتیجه تخریب و مرگ سلول‌های عصبی، مشکلاتی از جمله: نارسایی حافظه، تغییرات شخصیتی، مشکلات در انجام فعالیت‌های روزانه برای افراد مبتلا به بیماری آلزایمر به وجود می‌آید.
تولید سلول‌های غیر طبیعی یا پلاک‌هایی که از پروتئین بتا آمیلوئید تشکیل شده‌اند می‌تواند یکی از دلایل ابتلا به این بیماری باشند. این پلاک‌ها در بین نورون‌ها یا سلول‌های مغزی ایجاد می‌شوند و از ارتباط مؤثر سلول‌های مغز با یکدیگر جلوگیری می‌کنند. از دست دادن اتصالات سلول‌های عصبی باعث از بین رفتن نورون‌های مغز می‌شود. با مرگ نورون‌ها، بافت مغز کوچک می‌شود.
علائم آلزایمر چیست؟
درست مانند سایر اجزای بدن، مغز ما با افزایش سن تغییر می‌کند. بسیاری از ما در نهایت متوجه کندی تفکر و مشکلاتی در به خاطر سپردن چیزهای خاص می‌شویم. با این حال، از دست دادن جدی حافظه، سردرگمی و تغییرات در نحوه عملکرد ذهن ما ممکن است نشانه‌ای از شکست سلول‌های مغز باشد.
شایع‌ترین علامت اولیه آلزایمر مشکل در به خاطر سپردن اطلاعات تازه آموخته شده است. یعنی توانایی نگه داشتن چیزی در سر به اندازه کافی برای ذخیره آن برای حافظه طولانی مدت. این افراد معمولاً در عرض چند دقیقه آنچه را فراموش کرده‌اند به یاد می‌آورند. از سوی دیگر، افراد مبتلا به آلزایمر معمولاً با حافظه بلند مدت مشکلی ندارند.
تغییرات آلزایمر معمولاً در بخشی از مغز که بر یادگیری تأثیر می‌گذارد شروع می‌شود. همانطور که آلزایمر از طریق مغز پیشرفت می‌کند، منجر به علائم شدید از جمله بی نظمی، تغییرات خلق و خو و رفتار می‌شود.
برخی دیگر از علائم بیماری آلزایمر عبارتند از:
- سردرگمی در مورد رویدادها، زمان و مکان
- سوء ظن‌های بی اساس در مورد خانواده، دوستان
- از دست دادن حافظه جدی‌تر و تغییرات رفتاری
- مشکل در صحبت کردن، بلع و راه رفتن
- پارانویا
- افسردگی
- خشم، پرخاشگری و اضطراب
- تنهایی و روان پریشی
البته این علائم از فردی به فرد دیگر متفاوت است.
آلزایمر تنها دلیل از دست دادن حافظه نیست
بسیاری از مردم با حافظه مشکل دارند اما این بدان معنا نیست که آن‌ها آلزایمر دارند. دلایل مختلفی برای از دست دادن حافظه وجود دارد. اگر شما یا شخصی که می‌شناسید علائم زوال عقل را تجربه می‌کنید، بهتر است به پزشک مراجعه کنید تا علت آن مشخص شود.
درمان آلزایمر چیست؟
آلزایمر هیچ درمانی ندارد، اکثر درمان‌هایی که برای این بیماری وجود دارند تنها می‌توانند به طور موقت روند بدتر شدن علائم زوال عقل را کاهش دهند. نتیجه به مبتلایان این بیماری کمک می‌کنند تا برای شروع درمان زمان بیشتری داشته باشند.
امروزه دو درمان – aducanumab و lecanemab نشان می‌دهد که حذف بتا آمیلوئید، یکی از نشانه‌های بیماری آلزایمر، زوال شناختی و عملکردی را در افراد مبتلا به آلزایمر اولیه کاهش می‌دهد.
مدیریت پزشکی می‌تواند کیفیت زندگی افراد مبتلا به آلزایمر را بهبود بخشد. درمان به چندین حوزه می‌پردازد:
- کمک به افراد برای حفظ سلامت مغز
- مدیریت علائم رفتاری
- کند کردن یا به تاخیر انداختن علائم بیماری
- حمایت از خانواده و دوستان
راه های پیشگیری از آلزایمر
آلزایمر قابل پیشگیری نیست. هیچ راه اثبات شده‌ای برای جلوگیری از آن وجود ندارد. اما کارهای زیادی وجود دارد که می‌توانید انجام دهید تا شانس ابتلا به آن را کاهش دهید.
عادات سالم ممکن است به جلوگیری از آلزایمر کمک کند. برای کمک به پیشگیری از آلزایمر مراحل زیر را در نظر بگیرید.
ورزش
هنگامی که ورزش می کنید، حتی اندکی، خون بیشتری به سمت مغز جریان می‌یابد که باعث سلامت مغز شما می‌شود. توصیه می‌شود 30 دقیقه ورزش هوازی با شدت متوسط، سه تا چهار روز در هفته انجام دهید.
ذهن خود را به چالش بکشید
یادگیری می‌تواند یک راه پیشگیری برای بیماری آلزایمر باشد. تحریک ذهنی می‌تواند به عنوان یک تمرین برای مغز شما باشد.
تغذیه مناسب
داشتن یک رژیم غذایی سالم و متعادل ممکن است خطر ابتلا به زوال عقل و سایر بیماری‌ها از جمله: سرطان، دیابت نوع 2، چاقی، سکته مغزی و بیماری قلبی را کاهش دهد.
هیچ ماده مغذی به تنهایی نمی‌تواند سلامت مغز را بهبود بخشد. در عوض، خوردن طیف وسیعی از غذاهای مختلف در نسبت‌های مناسب به عنوان یک رژیم غذایی “متعادل” شناخته می‌شود. رژیمی سرشار از سبزیجات، میوه‌ها و پروتئین بدون چربی داشته باشید. استفاده از آنتی اکسیدان‌های طبیعی (میوه‌ها و خوراکی‌هایی که رنگ قرمز طبیعی دارند.)
بهداشت خواب
داشتن خواب مناسب و به طور کلی بهداشت خواب در افراد در معرض ابتلا و ترجیحا در میانسالی می‌تواند بر کاهش روند ایجاد پلاک های آمیلوئید موثر باشد.
سایر روش‌های پیشگیری از آلزایمر
از دیگر راه‌های پیشگیری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- خودداری از سیگار کشیدن
- کنترل عوامل خطر عروقی از جمله: فشار خون بالا، کلسترول بالا و دیابت
- مراقبت سلامت روان
- خودداری از آسیب سر
سخن پایانی
در این مقاله تلاش کردیم تا هر آنچه نیاز بود در ارتباط با بیماری آلزایمر بدانید در اختیار شما قرار دهیم. قطعا ابتلای یکی از عزیزان شما به این بیماری می‌تواند برای تمام اطرافیان نگرانی و ناراحتی بسیاری به همراه داشته باشد. اما داشتن اطلاعات کامل می‌تواند برای شما بسیار موثر و کاربردی باشد.
